GİRİŞ
FSEK 71 inci maddesi ve m.72’de düzenlenen suç tipleri harici, FSEK m.81'de bandrol yükümlülüğünün ihlalinden kaynaklanan bazı suçlara yer verilmiştir. FSEK’de “haklara tecavüzün önlenmesi” başlığı altında düzenleme alanı bulan bandrol yükümlülüğü ve bandrol yükümlülüğüne aykırılığa ilişkin düzenlemeler, ayrıca Bandrol Uygulamasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik ile de düzenlenerek, uygulama alanı özelleştirilmiştir. FSEK m.81’deki “musiki ve sinema eserlerinin çoğaltılmış nüshaları ile süreli olmayan yayınlara bandrol yapıştırılması zorunludur. Ayrıca, kolay kopyalanmaya müsait diğer eserlerin çoğaltılmış nüshalarına da eser veya hak sahibinin talebi üzerine bandrol yapıştırılması zorunludur.” hükmüyle karşımıza çıkan zorunluluk, uygulamada bandrol alınabilmesi için bandrol talebinde bulunanın yasal hak sahibi olduğunu beyan eden bir taahhütname doldurulmasıyla sağlanmaktadır. Konu bandroller Kültür ve Turizm Bakanlığınca eser ve hak sahiplerine sağlanmaktadır.
1. FAİL VE MAĞDUR
1.1.FAİL
FSEK’in 81. maddesinde sayılı bandrol suçları özgü (mahsus) suçlardan olmadığından madde metninde suç teşkil eden eylemi gerçekleştiren -“eser sahibi” veya “hak sahibi” kişiler de dahil- herkes maddede düzenlenen suçların faili olabilir.
1.2.MAĞDUR
Bandrol yükümlülüğü eser sahibinin mali haklarını korumakla birlikte fikri haklarda korsanlıkla mücadele ve hak takiplerinin kolay sağlanması için öngörülmüştür. Bu bağlamda bandrol suçları, devletin fikri haklar dünyasının ekonomik yanını düzenlemesiyle ilgili olduğundan bandrol suçlarını esasen devletin idari düzenine ve dolayısıyla da toplumu oluşturan bireylerin tümüne karşı işlenmiş olduğunu kabul etmek gerekir.
Nitekim Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun bu hususa da temas eden bir kararında “Kanun koyucu, bandrol uygulamasıyla fikri haklar dünyasının ekonomik yönünü düzenlediğinden ve buna aykırı davranılarak devletin mevzuat ile oluşturduğu idari düzene yönelik suç işlenmiş olması karşısında bandrol yükümlülüğüne aykırılık suçlarında suçun mağduru doğrudan eser sahipleri olmayıp, toplumu oluşturan bireyler olduğunu belirlemiştir.” hükmüne yer verilerek bu suçlarda mağdurun toplumu oluşturan bireyler olduğu vurgulanmıştır.
FSEK 71 inci maddesi ve m.72’de düzenlenen cezai hükümlerin şikayete bağlı oluşuna karşın, FSEK m.81’de yer alan suçlar şikayete bağlı değillerdir. Bandrol yükümlülüğüne aykırılık suçları re’sen soruşturulmaktadır. Eser ve hak sahiplerinin şikayetleri aranmamaktadır.
2. SUÇUN MADDİ VE MANEVİ UNSURLARI
FSEK’in 81. maddesinde bandrol suçları beş fıkra hükmünde ayrı ayrı düzenlenmiştir. Buna göre, FSEK m. 81/4’te Bandrol Yükümlülüğüne Aykırılık Suçu, m. 81/9’da Bandrol Sahteciliği Suçu, m. 81/10’da Bandrol Usulsüzlüğü Suçu, m. 81/11’de Bandrol Dolandırıcılığı Suçu ve m. 81/12’de Bandrol Temini Suçu ayrı ayrı hükme bağlanmıştır
FSEK’in 81. maddesinde düzenlenen bandrol suçlarının tamamı ancak kasten işlenebilen suçlar olup bu suçlar taksirle işlenebilen suç tiplerinden değildir. Buna göre fail dikkatsizlik ve özen yükümlülüğüne aykırılık göstererek bu suçu gerçekleştiremez.
3. SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ
3.1. Teşebbüs
FSEK’in 81/11 maddesinde düzenlenen bandrol dolandırıcılığı suçu hariç yukarıda maddi unsurları belirtilen diğer tüm bandrol suçları, sırf hareket suçu yani neticesi harekete bitişik suçlardan olduklarından teşebbüse uygun suç tipleri değildir. Ancak, icra hareketlerinin bölünebildiği hallerde fail teşebbüsten sorumlu tutulabilecektir
3.2 İçtima
İçtima konusunda Bandrol Suçları bakımından tam anlamıyla bir görüş birliği bulunmamakla birlikte Yargıtay 19. Ceza Dairesi’nin konuya ilişkin vermiş olduğu bir kararında “5237 Sayılı TCK’nın 44. maddesinde ‘işlediği bir fiil ile birden fazla farklı suçun oluşmasına sebebiyet veren kişi, bunlardan en ağır cezayı gerektiren suçtan cezalandırılır’ hükmüne yer verilmesi, bir fiilden kastedilenin sanığın hareket veya hareketlerinin bir sonucu elde etmeye (bir suçu işlemeye) yönelik olması, bu nedenle de fiilde birden fazla hareketin bulunabilmesi karşısında; 144 adet bandrolsüz, 54 adet sahte bandrollü ve 62 adet başka bir esere ait bandrol yapıştırılmış kitapları sattığı tesbit edilen sanığın eyleminin TCK’nın 44. Maddesi aracılığıyla 5846 sayılı Kanun’un 81/9. maddesine uyduğu gözetilmeden 81/4. maddesiyle uygulama yapılması; Bozmayı gerektirmiş...” hükmüne yer vermiştir.
3.3. İştirak
Bandrol suçları, iştirak konusu bakımından herhangi bir özellik göstermeyip genel hükümlere tabidir.
SONUÇ
Manevi ve mali haklara saldırı teşkil eden fiiller iç içe geçmiş niteliktedir. FSEKm.71-72 ve 81. maddelerde hangi fiillerin suç oluşturduğu ve bu suçu işleyen kişiler hakkında öngörülen cezai yaptırımların neler olduğu açıkça düzenlenmiştir. Nitekim 5728 Sayılı Yasa değişikliği ile FSEK’in 81. maddesinde de önemli değişiklikler yapılmış, bu bağlamda bandrol uygulamasını güçlendirmek amacıyla bandrol suçlarının kapsamı genişletilmiştir ancak ne var ki uygulamada önleyici veya bastırıcı çözümler elde edildiğini söylemek son derece güçtür.
KAYNAKÇA
OĞURLU, Cüneyt Şamil, ''Fikir ve Sanat Eserlerinin Ceza Hukuku Kapsamında Korunması'', 2019 ALBAYRAK, Mustafa; “Fikir ve Sanat Eserleri ile Sınai Mülkiyet Hakları Aleyhine İşlenen Suçlar”, 2004.
ALBAYRAK, Mustafa, ''Fikri ve Sınaî Haklar Aleyhine İşlenen Suçların Kovuşturulması Ve Yargılamasında Sorunlar Ve Çözüm Yolları'', TBB Dergisi, Sayı 57, 2005
ÖZEN, Yeşim, ''Fikir ve Sanat Eserlerinin Cezai Himayesi'', 2003
YENİDÜNYA, Ahmet Caner, ''5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nda Düzenlenen Manevi Ve Mali Haklara Tecavüz Suçları'', 2006
BAŞLAR, Yusuf, ''Fikir ve Sanat Eserleri Kapsamında Bandrol Suçları''
Sanat Hukuku Enstitütü Proje Direktörü
Av. Ebru Köse
Comments